Gan là một cơ quan nội tạng quan trọng, đóng vai trò thiết yếu trong nhiều chức năng sống còn của con người. Hiểu rõ cấu trúc và chức năng của gan giúp chúng ta nhận thức được tầm quan trọng của cơ quan này và ý nghĩa của việc bảo vệ gan. Trong bài viết này, Kasumi sẽ cung cấp thông tin về giải phẫu gan và cũng sẽ đề cập đến một số bệnh lý gan thường gặp và cách phòng ngừa.
Gan là một cơ quan nội tạng quan trọng trong cơ thể con người, đóng vai trò không thể phủ nhận. Trong bài viết dưới đây, Kasumi sẽ hướng dẫn bạn tìm hiểu về giải phẫu gan và những bệnh lý thường gặp liên quan đến gan.
Giải phẫu gan và chức năng gan quan trọng
Gan là một cơ quan quan trọng trong hệ tiêu hóa của con người, đóng vai trò quan trọng trong quá trình tiêu hóa thức ăn. Gan của người trưởng thành chiếm khoảng 2% trọng lượng cơ thể, trong khi gan của trẻ sơ sinh chiếm khoảng 5%. Gan của nam giới có trọng lượng từ 1.4 đến 1.8kg, trong khi gan của nữ giới có trọng lượng từ 1.2 đến 1.4kg. Nếu tính cả lượng máu mà gan chứa (khoảng 800 – 900ml), trọng lượng trung bình của gan là khoảng 2.3 – 2.4kg. Kích thước của lá gan khá lớn, với chiều dài từ 25 đến 28cm, chiều rộng từ 16 đến 20cm và độ dày từ 6 đến 8cm. Cấu trúc của gan khá phức tạp từ mặt giải phẫu.
Vị trí gan
Nằm dưới cơ hoành, thuộc các vùng hạ sườn phải, thượng vị, hạ sườn trái. Bờ dưới gan chạy dọc bờ sườn phải, nên người bình thường không cảm nhận được gan. Khi gan phình to, có thể cảm nhận được bờ gan ở phía trước của bụng, dưới bờ sườn phải.
Cấu trúc gan
Gan có màu đỏ nâu, bóng trơn. Mật độ hơi chắc, nhưng dễ bị nghiền nát và vỡ. Gan được tạo thành từ các tế bào gan, mạch máu và các đường mật.
- Tế bào gan: Sắp xếp thành nhiều bè tạo nên các tiểu thùy gan.
- Mạch máu: Lưới mao mạch dẫn máu từ tiểu thùy về tĩnh mạch trung tâm.
- Đường mật: Ống dẫn mật nhỏ xen vào giữa các tế bào gan.
Chức năng gan
Gan là một cơ quan quan trọng trong cơ thể, đóng vai trò thiết yếu cho sự sống. Dưới đây là những chức năng quan trọng của gan đối với cơ thể chúng ta:
- Chuyển hóa các chất dinh dưỡng: Gan thực hiện quá trình chuyển hóa glucid, lipid, protid.
- Chống độc: Gan giúp biến đổi các chất độc thành các chất ít độc hơn hoặc loại bỏ độc tính của chúng và đào thải khỏi cơ thể. Gan cũng tham gia vào quá trình loại bỏ độc tố từ cồn, thuốc,…
- Tạo mật: Gan sản xuất mật, giúp tiêu hóa lipid. Mật được tiết vào ruột non, tạo điều kiện cho hoạt động của các enzyme tiêu hóa.
- Dự trữ: Gan lưu trữ glycogen (dạng dự trữ của glucose) để cung cấp năng lượng cho cơ thể khi cần thiết. Ngoài ra, gan còn lưu trữ một số vitamin (A, D, E, K) và khoáng chất (sắt, đồng). Gan cũng lưu trữ protein huyết tương, giúp điều hòa áp lực keo trong máu.
- Gan chịu trách nhiệm sản xuất các yếu tố đông máu, giúp máu đông lại khi bị tổn thương. Ngoài ra, gan cũng tổng hợp các yếu tố chống đông máu, giúp ngăn ngừa sự đông máu không mong muốn.
- Tham gia vào quá trình sản xuất máu: Gan lưu trữ và cung cấp các chất dinh dưỡng cần thiết cho quá trình tạo máu. Ngoài ra, gan còn tham gia vào quá trình phân hủy các tế bào máu cũ.
Các bệnh lý về gan thường gặp
Việc nghiên cứu về giải phẫu gan và các bệnh gan phổ biến đang thu hút sự quan tâm của đông đảo người. Hãy cùng tìm hiểu thêm nhé!
Bệnh gan nhiễm mỡ
Bệnh gan nhiễm mỡ là một tình trạng mà gan tích tụ chất béo dư thừa. Nguyên nhân của tình trạng này có thể là do nhiều yếu tố như béo phì, lạm dụng rượu, chế độ ăn uống không lành mạnh và bệnh tiểu đường. Bệnh gan nhiễm mỡ có hai loại khác nhau:
- Bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD) là một trong những loại bệnh gan nhiễm mỡ phổ biến nhất và không liên quan đến việc uống rượu bia. NAFLD thường xảy ra ở những người thừa cân hoặc béo phì, tuy nhiên, cũng có thể xảy ra ở những người có cân nặng bình thường.
- Bệnh gan nhiễm mỡ do rượu (ALD): Đây là một loại bệnh gan nhiễm mỡ phát sinh do việc tiêu thụ rượu quá mức. Bệnh ALD có thể gây ra tình trạng xơ gan, một tình trạng sẹo gan có thể gây tử vong.
Bệnh gan nhiễm mỡ thường không có triệu chứng rõ ràng, nhưng trong một số trường hợp, có thể gây ra mệt mỏi, chán ăn, đau bụng, buồn nôn và gan to. Để chẩn đoán bệnh gan nhiễm mỡ, bạn cần thăm khám bác sĩ để kiểm tra và điều trị kịp thời nếu có bất kỳ triệu chứng nào xuất hiện.
Bệnh gan nhiễm mỡ có thể được xác định thông qua xét nghiệm máu và siêu âm gan. Trong một số trường hợp, có thể cần thực hiện sinh thiết gan để xác nhận chẩn đoán. Mặc dù không có phương pháp chữa trị hoàn toàn cho bệnh gan nhiễm mỡ, nhưng có thể điều trị để kiểm soát tình trạng. Mục tiêu của điều trị là giảm lượng chất béo trong gan và ngăn ngừa các biến chứng.
Viêm gan virus
Viêm gan virus là một căn bệnh do virus gây ra, tác động đến gan. Có nhiều dạng virus viêm gan khác nhau, bao gồm:
- Viêm gan A (HAV): Virus này lây truyền qua đường tiêu hóa, thường là do tiếp xúc với thức ăn hoặc nước bị nhiễm.
- Viêm gan B (HBV): Virus này lây truyền qua máu và các chất lỏng cơ thể, ví dụ như qua quan hệ tình dục, sử dụng chung kim tiêm hoặc từ mẹ sang con khi sinh.
- Viêm gan C (HCV): Virus này lây truyền qua máu, thường là do sử dụng chung kim tiêm.
- Viêm gan D (HDV): Virus này chỉ lây nhiễm ở những người đã bị nhiễm HBV.
- Viêm gan E (HEV): Virus này lây truyền qua đường tiêu hóa, thường là do tiếp xúc với thức ăn hoặc nước bị nhiễm.
Viêm gan virus có thể không hiển thị triệu chứng hoặc gây ra các dấu hiệu như: mệt mỏi, mất khẩu vị, buồn nôn, nước tiểu màu đậm, phân màu nhạt, đau bụng và sốt.
Có thể xác định viêm gan virus thông qua xét nghiệm máu. Trong một số trường hợp, cần thực hiện sinh thiết gan để xác nhận chẩn đoán. Phương pháp điều trị viêm gan virus sẽ phụ thuộc vào loại virus và mức độ nghiêm trọng của bệnh. Có nhiều phương pháp điều trị khác nhau có thể được áp dụng.
- Thuốc: Có nhiều loại thuốc khác nhau có thể được dùng để điều trị viêm gan virus, tùy thuộc vào loại virus và mức độ nghiêm trọng của bệnh.
- Cấy ghép gan: Trong trường hợp nghiêm trọng, cấy ghép gan có thể là phương án duy nhất.
Nếu bạn mắc phải viêm gan virus, điều quan trọng là tuân thủ theo hướng dẫn của bác sĩ để điều trị bệnh và ngăn ngừa sự phát triển biến chứng.
Xơ gan
Xơ gan là một tình trạng mà gan bị tổn thương và hình thành sẹo. Nguyên nhân của sẹo gan có thể bao gồm viêm gan, lạm dụng rượu và bệnh gan nhiễm mỡ không liên quan đến rượu. Khi gan bị xơ, chức năng của nó sẽ bị ảnh hưởng và không hoạt động bình thường. Điều này có thể gây ra nhiều vấn đề về sức khỏe, bao gồm:
- Tăng áp lực trong tĩnh mạch cửa là khi áp lực trong tĩnh mạch đưa máu từ ruột đến gan tăng cao. Tình trạng này có thể gây giãn tĩnh mạch thực quản và có thể dẫn đến vỡ và chảy máu.
- Cổ trướng là tình trạng tích tụ dịch trong ổ bụng.
- Suy gan là khi gan không hoạt động đúng cách. Tình trạng này có thể gây tử vong.
- Xơ gan là một yếu tố nguy cơ mắc ung thư gan.
Không có phương pháp giải phẫu gan chữa trị hoàn toàn cho xơ gan, tuy nhiên có thể điều trị để kiểm soát tình trạng. Mục tiêu của việc điều trị là ngăn ngừa các biến chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống. Các phương pháp điều trị xơ gan bao gồm:
1. Thay đổi cách sống: Bao gồm việc cai rượu, ăn uống lành mạnh và tập luyện thể dục đều đặn.
2. Điều trị: Có thể sử dụng thuốc kê đơn để kiểm soát các biến chứng của xơ gan như tăng huyết áp tĩnh mạch cửa, cổ trướng và suy gan.
3. Phẫu thuật ghép gan: Trong trường hợp nặng, cấy ghép gan có thể là phương án duy nhất.
Nếu bạn mắc phải xơ gan, điều quan trọng là tuân thủ theo hướng dẫn của bác sĩ để điều trị bệnh và ngăn ngừa các biến chứng có thể xảy ra.
Ung thư gan
Ung thư gan là một loại bệnh mà các tế bào ung thư phát triển trong gan. Có nhiều yếu tố có thể gây ra ung thư gan, bao gồm xơ gan, viêm gan B hoặc C, lạm dụng rượu, béo phì, và hút thuốc lá. Thường thì, bệnh nhân ung thư gan không nhận thấy bất kỳ triệu chứng nào khi bệnh mới bắt đầu. Khi các triệu chứng xuất hiện, chúng có thể bao gồm sưng bụng, đau bụng, giảm cân, mệt mỏi, nước tiểu sẫm màu, và phân nhạt màu. Nếu bạn có bất kỳ triệu chứng nào trong số này, điều quan trọng là bạn nên đi khám bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị.
Có thể xác định ung thư gan thông qua một số xét nghiệm, bao gồm:
- Xét nghiệm máu;
- Siêu âm gan;
- Chụp CT;
- Chụp MRI;
- Sinh thiết gan.
Có nhiều phương pháp điều trị ung thư gan khác nhau, tùy thuộc vào giai đoạn và tình trạng sức khỏe tổng thể của bệnh nhân. Các phương pháp điều trị bao gồm: phẫu thuật cắt bỏ khối u, xạ trị, hóa trị, liệu pháp nhắm mục tiêu và cấy ghép gan.
Ung thư gan là một căn bệnh nghiêm trọng, nhưng nếu được phát hiện sớm, có thể điều trị thành công. Điều quan trọng là tuân thủ giải phẫu gan hướng dẫn của bác sĩ và thực hiện đúng quy trình điều trị để cải thiện chất lượng cuộc sống.
Phòng ngừa các bệnh lý về gan
Phòng ngừa các bệnh về gan là một nhiệm vụ quan trọng để bảo vệ sức khỏe và cải thiện chất lượng cuộc sống. Dưới đây là một số phương pháp để phòng ngừa các bệnh về gan:
- Chế độ ăn uống: Để bảo vệ gan, việc duy trì chế độ ăn uống lành mạnh và cân bằng dinh dưỡng là rất quan trọng. Hãy ưu tiên lựa chọn thực phẩm giàu chất xơ, vitamin và khoáng chất, đồng thời hạn chế thức ăn chứa nhiều dầu mỡ, cholesterol, đường và muối.
- Hạn chế rượu bia: Uống rượu bia quá mức là nguyên nhân hàng đầu gây tổn thương gan. Vì vậy, cần hạn chế việc sử dụng rượu bia, thậm chí là nên ngừng hoàn toàn.
- Duy trì cân nặng hợp lý: Béo phì là yếu tố nguy cơ cao dẫn đến gan nhiễm mỡ và các bệnh lý về gan khác. Để ngăn ngừa tình trạng này, hãy duy trì cân nặng hợp lý thông qua chế độ ăn uống khoa học và việc tập luyện thể dục thể thao đều đặn.
- Tiêm chủng: Viêm gan A và B là những bệnh truyền nhiễm nguy hiểm có thể gây tổn thương gan. Việc tiêm chủng phòng ngừa cho hai bệnh này là biện pháp hiệu quả.
- Thực hành an toàn khi quan hệ tình dục: Viêm gan B và C có thể lây truyền qua đường tình dục. Sử dụng bao cao su khi quan hệ tình dục là biện pháp bảo vệ bản thân khỏi các bệnh lây truyền qua đường tình dục, bao gồm viêm gan B và C.
- Tránh tiếp xúc với chất độc hại: Một số chất độc hại như thuốc trừ sâu, hóa chất công nghiệp có thể gây tổn thương gan. Cần cẩn thận khi tiếp xúc với chúng và tuân thủ các biện pháp bảo vệ an toàn.
- Kiểm tra sức khỏe định kỳ: Việc kiểm tra sức khỏe định kỳ giúp phát hiện sớm các vấn đề liên quan đến gan để có biện pháp điều trị kịp thời.
Có thể bảo vệ gan của bạn khỏe mạnh và giảm nguy cơ mắc các bệnh lý nguy hiểm bằng cách thực hiện hiệu quả các biện pháp phòng ngừa.
Xem thêm: Máy chạy bộ nhỏ gọn tại Kasumi
Bài viết về giải phẫu gan đã cung cấp cho bạn những kiến thức cơ bản về cấu trúc, chức năng và sự quan trọng của gan. Gan là một cơ quan phức tạp với nhiều chức năng quan trọng, đóng vai trò không thể thiếu trong việc duy trì sức khỏe của cơ thể. Hiểu rõ về gan giúp chúng ta nhận thức được tầm quan trọng của việc bảo vệ gan khỏi các tác nhân gây hại.